Η αύξηση της συχνότητας των κρίσεων του καπιταλιστικού συστήματος, η σκλαβιά του χρέους, η περιθωριοποίηση μεγάλων μερίδων του πληθυσμού κοκ., λειτουργούν ασφαλώς εναντίον του – οπότε δεν μπορεί να θεωρηθεί απίθανη η παταγώδης κατάρρευση του, άρα ούτε η επάνοδος του κομμουνισμού.
«Θα είχε αλήθεια τελειώσει η εποχή της πρώτης αποικιοκρατίας, χωρίς την εμφάνιση του κομμουνισμού; Η δεύτερη εποχή της αποικιοκρατίας που βιώνουμε ήδη στην Ελλάδα και στην Πορτογαλία (άρθρο), η οποία επιβάλλεται με οικονομικά όπλα πλέον που μετατρέπουν τις χώρες σε μη εθνικά κυρίαρχα προτεκτοράτα και τους Πολίτες τους σε λεηλατημένους, εξαθλιωμένους σκλάβους χρέους, θα είχε άραγε δρομολογηθεί, εάν δεν κατέρρεε προηγουμένως ο υπαρκτός κομμουνισμός;Με απλά λόγια, θα βιαζόταν τόσο εύκολα οι ιθαγενείς, λέγοντας επί πλέον ευχαριστώ στους βιαστές τους (= επιθυμία να κλείσει η αξιολόγηση για να μη χαθεί το τέταρτο μνημόνιο!), εάν είχαν πράγματι μία εναλλακτική λύση;Συνέβαλλε ο κομμουνισμός στη διατήρηση των εισοδηματικών και λοιπών ανισοτήτων που παράγει ο καπιταλισμός, σε κάπως πιο περιορισμένα επίπεδα; Αύξησε την κοινωνική κινητικότητα, με την έννοια της μετακίνησης των ανθρώπων σε διαφορετικά κοινωνικά στρώματα, από αυτά στα οποία γεννήθηκαν; Επιτάχυνε τη μετάβαση από την αγροτική οικονομία στη βιομηχανική κοινωνία, στα κράτη της Ασίας;» (B. Milanovic με παρεμβάσεις).
Ανάλυση
Αυτές, καθώς επίσης πολλές άλλες ανάλογες ερωτήσεις υπάρχουν για εκείνο το σύστημα, το οποίο αποτελεί πλέον παρελθόν μετά το θάνατο του τελευταίου συντελεστή του, του Φ. Κάστρο – ο οποίος, καλώς ή κακώς, ήταν ο ηγέτης μίας επανάστασης που ανέτρεψε την προηγούμενη τάξη πραγμάτων, κατήργησε την ιδιωτική ιδιοκτησία, κυβέρνησε τη χώρα του με ένα μονοκομματικό σύστημα και αμύνθηκε με επιτυχία απέναντι στις πάσης φύσεως καπιταλιστικές επιθέσεις.
Σε κάθε περίπτωση, οι απαντήσεις θα απαιτήσουν πολλά χρόνια, αφού κανένας δεν είναι σήμερα σε θέση να αξιολογήσει αντικειμενικά τον κομμουνισμό – πιθανότατα έως ότου σβήσουν όλα εκείνα τα βίαια πάθη που είχε δημιουργήσει στους ανθρώπους.
Υπάρχουν βέβαια αρκετοί ανόητοι, επιδερμικοί πολιτικοί σχολιαστές του κομμουνισμού, οι οποίοι προσπαθούν να διακωμωδήσουν με κάθε τρόπο ένα σύστημα που ήταν συνώνυμο μίας εγκόσμιας θρησκείας, της πρώτης στον πλανήτη – χωρίς να λαμβάνουν καθόλου υπ’ όψιν τους το γεγονός ότι, η εκκλησία και οι πιστοί είναι αυτοί που τηρώντας τους «κανόνες» της σωστά ή λάθος, καθορίζουν τα αποτελέσματα της στις ανθρώπινες κοινωνίες.
Περαιτέρω, αυτό που θεωρείται βέβαιο είναι το ότι, στον 21ο αιώνα δεν πρόκειται να υπάρξουν κομμουνιστές επαναστάτες, όπως αυτοί που έζησαν τον 20ο αιώνα – μεταξύ των οποίων ο Λένιν, ο Τρότσκι, ο Στάλιν, ο Μάο, ο Τίτο, ο Κάστρο κοκ. Εκτός αυτού, η ιδεολογία περί της εθνικοποίησης της ιδιοκτησίας, καθώς επίσης της κεντρικά κατευθυνόμενης οικονομίας, έχει πλέον πεθάνει οριστικά – αφού απέτυχε να εφαρμοσθεί παράγοντας θετικά αποτελέσματα για τις ανθρώπινες κοινωνίες.
Εν τούτοις, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία σχετικά με το ότι, ο κομμουνισμός ήταν η πρώτη εγκόσμια, παγκόσμια θρησκεία, αφενός μεν από γεωγραφικής πλευράς, αφετέρου από ταξικής –αφού προσέλκυε τόσο τα παιδιά των πλουσίων, όσο και αυτά των φτωχών, ενώ ήταν στον ίδιο βαθμό ελκυστικός τόσο για τους Ινδούς, τους Κινέζους και τους Ρώσους, όσο για τους Γάλλους, τους Έλληνες και τους Γερμανούς.
Εκτός αυτού όπως ο Χριστιανισμός, ο κομμουνισμός απαιτούσε από τους «πιστούς» του αυτοθυσία και αυταπάρνηση – ενώ είχε επίσης έναν «προφήτη», ο οποίος πέθανε εγκαταλειμμένος από τους περισσότερους οπαδούς του. Η ανατρεπτική όμως ιδεολογία του διαδόθηκε τελικά από ξένους – οι οποίοι εκμεταλλεύθηκαν εκείνα τα ειδησεογραφικά δίκτυα που είχαν στηθεί από τους τότε «ηγεμόνες», για να τον υπονομεύσουν και να τον καταστρέψουν.
Οι ιδιαιτερότητες του κομμουνισμού
Συνεχίζοντας, σε αντίθεση με τον καπιταλισμό ο κομμουνισμός ήταν βαθειά ιδεολογικός – ενώ σήμερα βιώνουμε την απόλυτη έλλειψη ιδεολογιών στο παγκόσμιο πολιτικό σύστημα. Ειδικότερα, ενώ η καπιταλιστική ιδεολογία είναι πολύ χαλαρή, αρκετά εύπλαστη και σε μεγάλο βαθμό ρεαλιστική, ο κομμουνισμός ήταν άκαμπτος – δογματικός όπως ακριβώς μία θρησκεία, η οποία δεν εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου.
Το συγκεκριμένο σύστημα πάντως αντιμετώπιζε πάρα πολύ σοβαρά την ιδεολογία του, κατ’ αναλογία με το Χριστιανισμό – γεγονός που το οδήγησε στη δημιουργία πολλών φατριών, αιρέσεων, δογματικών διαφορών, συγκρούσεων και δολοφονιών, όπως άλλωστε συνέβαινε με τις υπερβατικές Θρησκείες.
Περαιτέρω, ο κομμουνισμός ήταν μεν από πλευράς ιδεολογίας μία κίνηση που βασιζόταν στην Οικονομία, στόχος της οποίας ήταν η δημιουργία μίας αταξικής κοινωνίας, αλλά οι ιδιαιτερότητες του, ειδικά κάτω από μία στενή οπτική γωνία, ήταν δύσκολα κατανοητές – αφού συνδύαζε μία εξτρεμιστική συγκέντρωση πολιτικής εξουσίας, με μία μεγάλη οικονομική ισότητα.
Οι σύγχρονοι οικονομολόγοι δεν μπορούν να τον καταλάβουν, επειδή για τους ίδιους ο παραπάνω συνδυασμός δεν είναι ταιριαστός – λόγω του ότι πιστεύουν πως η κάθε πολιτική εξουσία θα πρέπει να έχει έναν οικονομικό στόχο, κάτι που όμως δεν ίσχυε στην περίπτωση του κομμουνισμού, όπως δεν ισχύει για τις αληθινές θρησκείες.
Συνεχίζοντας, ο κομμουνισμός στήριζε και πετύχαινε την κοινωνική κινητικότητα, η οποία όμως είχε πολύ συχνά κόστος – με την έννοια πως οι εργάτες μπορούσαν μεν να «αποδράσουν» από τις χαμηλά αμειβόμενες και σκληρές θέσεις εργασίας τους, για να κερδίσουν περισσότερα ως «γραφειοκράτες», αλλά χρησιμοποιούσαν επί πλέον τις θέσεις τους για να επιβάλλονται σε όλους εκείνους που δεν τα είχαν καταφέρει.
Με τον τρόπο αυτό ο κομμουνισμός «κατασκεύασε» μία ταξική κοινωνία, η οποία ήταν δυστυχώς παρόμοια με την καπιταλιστική – παρά το ότι είχε υποσχεθεί να καταργήσει τις τάξεις, επιτυγχάνοντας την ισότητα μεταξύ των ανθρώπων. Στην εκφυλισμένη δε μορφή του, όπως για παράδειγμα στη Βόρεια Κορέα, δημιούργησε μοναρχίες – χειρότερες από τα δικτατορικά, φασιστικά καθεστώτα της Δύσης.
Οι αιτίες της αποτυχίας του κομμουνισμού
Περαιτέρω, η βασική αιτία της αποτυχίας του κομμουνισμού θεωρείται κυρίως το ότι, είναι σε πλήρη αντίθεση με τις εξής δύο ισχυρές και κυρίαρχες ανθρώπινες τάσεις: (α) με την ελευθερία και (β) με την ιδιοκτησία. Τόσο η μία τάση, όσο και η άλλη, θεωρούνται ως προσδοκίες, οι οποίες έχουν δημιουργηθεί και επισφραγισθεί από το Διαφωτισμό – ενώ στην προηγούμενη εποχή, η πλειοψηφία των ανθρώπων θεωρούσε ως δεδομένη τόσο την πολιτική καταπίεση από τις ανώτερες τάξεις, όσο και τη μη ύπαρξη ιδιοκτησίας.
Εν τούτοις, ο κομμουνισμός δεν ήταν ένα κίνημα του μεσαίωνα, αλλά της σύγχρονης εποχής – μία αληθινή κληρονομιά του Διαφωτισμού. Επειδή δε επρόκειτο για μία εγκόσμια θρησκεία, υποσχόταν στους ανθρώπους να πραγματοποιήσει τις υποσχέσεις του κατά τη διάρκεια της ζωής τους και όχι μετά θάνατον – μία υπόσχεση που είναι εξαιρετικά «επιρρεπής» σε ρεαλιστικές διαπιστώσεις, σε αντίθεση με τις υπερβατικές θρησκείες που δεν μπορεί να αποδείξει κανείς αν είναι αληθινές ή ψεύτικες.
Μεταξύ άλλων υποσχόταν πως η εργασία δεν θα γινόταν αντικείμενο καταπίεσης και εκμετάλλευσης εκ μέρους των ιδιοκτητών των μέσων παραγωγής (κάτι που κατάφερε σε κάποιο βαθμό), καθώς επίσης πως θα οδηγούσε σε οικονομικό πλούτο – μία υπόσχεση που δεν τηρήθηκε τελικά καθόλου.
Δεν απέτυχε όμως μόνο στο να δημιουργήσει πλούτο αλλά, επίσης, όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη – κυρίως επειδή άλλαξε η μορφή της τεχνολογικής προόδου στον πλανήτη, έχοντας απομακρυνθεί από τα (σε μεγάλο βαθμό) συγκεντρωτικά βιομηχανικά δίκτυα, στις πιο αποκεντρωμένες καινοτομίες.
Ουσιαστικά λοιπόν ο κομμουνισμός δεν τα κατάφερε σε κανένα επίπεδο να επιτύχει εκείνο τον ελάχιστο νεωτερισμό, ο οποίος θα ήταν αρκετός για να εξασφαλισθεί η ανοχή από τους καταναλωτές– αφού, με απλά λόγια, ήταν σε θέση να κατασκευάζει διαστημόπλοια ή ισχυρά πολεμικά αεροσκάφη, αλλά όχι μολύβια ή ξυραφάκια.
Οι πιθανότητες επανεμφάνισης του κομμουνισμού
Συνεχίζοντας, οι πιθανότητες επιστροφής ενός συστήματος που δεν θα στηρίζει την ιδιοκτησία, ενώ θα θελήσει να υιοθετήσει ξανά την κεντρικά κατευθυνόμενη οικονομία, είναι σχεδόν μηδενικές – τουλάχιστον με βάση τα σημερινά δεδομένα. Πόσο μάλλον όταν ο καπιταλισμός, ο οποίος ορίζεται ως η ατομική ιδιοκτησία του κεφαλαίου, της έμμισθης εργασίας και του αποκεντρωμένου συντονισμού τους, έχει αναδειχθεί για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία στο μοναδικό οικονομικό σύστημα που υπάρχει σε ολόκληρο τον πλανήτη – με εξαίρεση τη Β. Κορέα.
Φυσικά δεν έχει σε όλες τις χώρες την ίδια μορφή, διακρινόμενος στο μονοπωλιακό καπιταλισμό με πρωτεύουσα τις Ηνωμένες Πολιτείες, στον εθνικοσοσιαλιστικό καπιταλισμό της Γερμανίας, στο κρατικό καπιταλισμό της Κίνας, στον ανταγωνιστικό καπιταλισμό της Ευρώπης, στον κοινωνικό καπιταλισμό της Σκανδιναβίας κοκ. – όπου όμως το αξίωμα της ιδιοκτησίας επικρατεί σε όλες τις μορφές του, από την Κίνα έως τις Η.Π.Α.
Ορισμένες τώρα ιδέες του κομμουνισμού, συμπεριλαμβανομένων των θρησκευτικών του στοιχείων, ελκύουν ξανά και ξανά πολλούς ανθρώπους – ειδικά σε μικρές χώρες που γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης των ισχυρότερων. Η αιτία είναι το ότι η ισονομία, η δικαιοσύνη, ο διεθνισμός και η αυτοθυσία αποτελούν στοιχεία της ανθρώπινης φύσης, όπως αυτά που προσπάθησε να καταπιέσει ο κομμουνισμός – την τάση δηλαδή για ελευθερία και για απόκτηση ιδιοκτησίας.
Εκτός αυτού, θα υπάρχουν πάντοτε οπαδοί της αντίληψης, σύμφωνα με την οποία τόσο η απληστία, όσο και η ασύδοτη κερδοσκοπία που συνοδεύουν την καπιταλιστική αντίληψη, που είναι αναπόσπαστα χαρακτηριστικά του καπιταλισμού δηλαδή, είναι «απεχθείς» έννοιες – τις οποίες πρέπει να καταπολεμάει κανείς με όλα τα μέσα που έχει στη διάθεση του. Εν τούτοις αυτές οι ομάδες ανθρώπων, υπό τη σημερινή οπτική γωνία, είναι καταδικασμένες να ευρίσκονται στο περιθώριο της εκάστοτε κοινωνίας – να ιδρύουν απομονωμένες κοινότητες και να γράφουν κείμενα ή/και βιβλία που κανένας δεν τα διαβάζει, όπως συνέβαινε άλλωστε το 19ο αιώνα.
Από την άλλη πλευρά όμως, η αύξηση της συχνότητας των κρίσεων του καπιταλιστικού συστήματος, καθώς επίσης το διαρκώς διογκούμενο μέγεθος τους, η περιθωριοποίηση εκ μέρους του μεγάλων μερίδων του πληθυσμού (ανάλυση), οι δυσοίωνες προοπτικές για τους εργαζομένους (άρθρο), η υπερχρέωση του πλανήτη, η αδυναμία ανάπτυξης η οποία είναι απαραίτητη για τη διατήρηση του καπιταλισμού, η δεύτερη εποχή της αποικιοκρατίας κοκ., λειτουργούν ασφαλώς εναντίον του – οπότε δεν μπορεί να θεωρηθεί απίθανη η παταγώδης κατάρρευση του, άρα ούτε η επάνοδος του κομμουνισμού.
Επίλογος
Ειδικά όσον αφορά την αδυναμία ανάπτυξης, η «ανοδική κινητικότητα» που προτείνει η πρωθυπουργός της Βρετανίας για να καλυτερεύσει την ανταγωνιστικότητα της χώρας της, η υποκίνηση δηλαδή των Πολιτών να αυξήσουν τα έσοδα τους, ίσως επιταχύνει την κατάρρευση του καπιταλισμού στη γενέτειρα του – αφού σε μία στάσιμη οικονομία, η αύξηση των εσόδων του ενός προκαλεί ταυτόχρονα τη μείωση των εσόδων του άλλου, με ωφελημένη τελικά την ανώτατη τάξη εις βάρος της μεσαίας και κατώτερης. Ενδιαφέρον εν προκειμένω είναι ένα άρθρο των FT, σύμφωνα με το οποίο τα εξής:
«Το δωμάτιο στην κορυφή της εισοδηματικής πυραμίδας δεν ανοίγει σχεδόν καθόλου για να υποδεχθεί καινούργια άτομα – επειδή αυτοί οι μέτριοι άνθρωποι, τα παιδιά δηλαδή των πλουσίων, προστατεύονται υπερβολικά από τους γονείς τους. Οι γονείς αυτοί προσλαμβάνουν ιδιωτικούς δασκάλους, αγοράζουν καλλιτεχνική μόρφωση στα παιδιά τους, τα διδάσκουν κανόνες συμπεριφοράς, διαμορφώνουν τις προσδοκίες τους, τρέφουν μεθοδικά τις φιλοδοξίες τους, αποτελούν οι ίδιοι παράδειγμα προς μίμηση, τα διδάσκουν τεχνικές για να μπορούν να ανταπεξέλθουν με κάθε γραφειοκρατικό εμπόδιο, τους αγοράζουν σπίτια σε όμορφα μέρη, τους οργανώνουν πρακτικές ασκήσεις χρησιμοποιώντας τους φίλους τους για να αναδείξουν την υπεροχή τους, ενώ τους δωρίζουν έμμεσα χρήματα και περιουσιακά στοιχεία. Θέλει λοιπόν πολύ μεγάλη προσπάθεια για να αποτύχει ένα παιδί, κάτω από αυτές τις συνθήκες«.
Ολοκληρώνοντας, ίσες ευκαιρίες για όλους τους ανθρώπους προφανώς δεν υπάρχουν, ούτε η πολιτική βούληση για να επιτευχθούν – αφού οι περισσότεροι πολιτικοί σήμερα είναι στην έμμισθη υπηρεσία των ελίτ. Εκτός αυτού, όλα όσα κέρδισε η ανθρωπότητα από το Διαφωτισμό τείνουν σταδιακά να χαθούν – με την ανώτατη τάξη να γίνεται συνεχώς πλουσιότερη και μικρότερη, καθώς επίσης με τις υπόλοιπες να γίνονται μεγαλύτερες και φτωχότερες.
Στα πλαίσια αυτά, για να επιτευχθεί η «ανοδική κινητικότητα» που προτείνει η Βρετανία, απαιτούνται επαναστάσεις – οι οποίες, με κόστος των ελίτ, θα εξισορροπούν τις ευκαιρίες των χαμηλότερων τάξεων ή, τουλάχιστον, θα τις αυξάνουν. Εκτός αυτού, οι συγκεκριμένες επαναστάσεις διορθώνουν παράλληλα πολλές άλλες υφιστάμενες διαστρεβλώσεις – όπως τη σημερινή υπερχρέωση της πλειοψηφίας των ανθρώπων, η οποία έχει καταδικάσει τόσο αυτούς, όσο και πολλές χώρες, στη σκλαβιά του χρέους.
Επομένως, υπάρχουν πολλοί λόγοι που θα μπορούσαν να αιτιολογήσουν την επάνοδο του κομμουνισμού (ή του εθνικοσοσιαλισμού), φυσικά επαναστατικά αφού δεν υπάρχει καμία άλλη δυνατότητα, παρά το ότι σήμερα φαίνεται εντελώς ουτοπική μία τέτοια προοπτική – φυσικά όχι με την προηγούμενη μορφή του, η οποία απέτυχε εντελώς, αλλά με κάποια βιώσιμη άλλη.
analyst.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου