Η αλλαγή προεδρικής φρουράς στις ΗΠΑ είναι ένα σημαντικό γεγονός όχι μόνο τις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και για την διεθνή πολιτική. Οι ΗΠΑ είναι το ισχυρότερο κράτος του πλανήτη. Η σωστή περιγραφή των προσανατολισμών της στρατηγικής, των προϋποθέσεων που θα επιχειρηθεί να δημιουργηθούν και των αποφάσεων που θα λαμβάνονται, είναι κρίσιμης σημασίας για κάθε κράτος αλλά ιδιαίτερα για κράτη όπως η Ελλάδα τα οποία βρίσκονται σε περιφέρειες όπου οι στρατηγικές ανακατατάξεις είναι καταιγιστικές.
https://youtu.be/sRBsJNdK1t0
Το κείμενο που ακολουθεί προσαρμόζει επιγραμματικές θέσεις και εκτιμήσεις που αναπτύχθηκαν πρόσφατα σε εκτενέστερο κείμενο. Στο σύντομο κείμενο που ακολουθεί θα δοθεί έμφαση στο αναδυόμενο πολυπολικό σύστημα και οι διαδρομές και το μέλλον της εθνικής στρατηγικής των ΗΠΑ.
Στην παρούσα φάση κανείς καλά κάνει να στέκεται στα αξονικά ζητήματα που δεν μπορούν να αμφισβητηθούν και που θα αποδειχθούν προσδιοριστικά. Αυτά αφορούν την δομή του διεθνούς συστήματος και τον τρόπο που εξελίσσονται. Το κρίσιμο ζήτημα είναι η φορά κίνησης των τάσεων της μεταψυχροπολεμικής εποχής.
Έστω και αν επί δύο και πλέον δεκαετίες οι νεοέλληνες εμφανίζονταν «παγκοσμιόπληκτοι» διεθνιστές και κοσμοπολίτες, καιρός είναι να γίνουν κατανοητά δύο πράγματα:
- Ήδη πριν το 1990 αλλά πιο γοργά στην συνέχεια αναδύεται ένα πολυπολικό διεθνές σύστημα πολλών μεγάλων δυνάμεων. Σε αυτό το διεθνές σύστημα οι ΗΠΑ είναι και θα παραμείνουν οι συντριπτικά ισχυρότερη δύναμη αλλά αυτό δεν αποτελεί πανάκεια.
- Το ζήτημα για την ισχυρότερη δύναμη ενός πολυπολικού διεθνούς συστήματος δεν είναι να σπεύσει καταχρηστικά επιδιδόμενη σε πλιάτσικο ισχύος όπως οι προηγούμενοι Πρόεδροι έκαναν μετά το 1990 αλλά ναδιαχειριστεί τις ανακατανομές ισχύος με όρους ισορροπίας.
Με κάθε αντικειμενικό κριτήριο μερικές δηλώσεις του νέου προέδρου και συνεργατών του τους περασμένους μήνες δείχνουν ότι επηρεάζονται από τον μεγάλο Θουκυδίδειο Δάσκαλο της διεθνούς πολιτικής Kenneth Waltz. Συμβατά με τα αξιώματα του Θουκυδίδη, ο Waltz συνδέει την σταθερότητα με την ύπαρξη δομικής ισορροπίας ή ανισορροπίας και τις στρατηγικές των κρατών για την επίτευξη ισορροπίας. Οι διενέξεις και οι πόλεμοι συνδέονται με αυτή την διελκυστίνδα εσωτερικής και εξωτερικής εξισορρόπησης με σκοπό την ισορροπία και την κρατική αυτοσυντήρηση.
Τονίζεται και υπογραμμίζεται ότι η υπόθεση πως ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ και το επιτελείο του υιοθετούν μια τέτοια προσέγγιση είναι κάτι το οποίο τους επόμενους μήνες και χρόνια χρήζει να τυγχάνει βασανιστικής διερεύνησης.
Κάποιες αξιοπρόσεκτες ενδείξεις, επίσης, προσφέρει και η ανάλυση του John Mearsheimer μετά την εκλογή του Trump. Λίγοι θα αμφισβητήσουν ότι ο John Mearsheimer είναι πλέον διακεκριμένος εν ζωή διεθνολόγος. Χωρίς να εισέρχομαι σε θεωρητική συζήτηση για κάποιες διαφοροποιήσεις του John Mearsheimer σε σύγκριση με τον (δάσκαλό του) Kenneth Waltz που αποβίωσε πριν λίγα χρόνια, επισημαίνεται ότι ο πρώτος αναφέρεται στις ηγεμονικές δυνάμεις και υποστηρίζει ότι σκοπός τους είναι όχι κατ’ ανάγκη η ισορροπία αλλά η μέγιστη ισχύς και η (ανέφικτη σε κάθε περίπτωση) πλανητική επικράτηση, εξ ου και ο χαρακτηριστικός τίτλος του εμβληματικού του βιβλίου «Η τραγωδία της πολιτικής των μεγάλων δυνάμεων».
Η συνέντευξη του Mearsheimer τον τίτλο και τον σύνδεσμο του οποίου παραθέτω στο τέλος, πάντως, είναι μια ακόμη ένδειξη πως στις ΗΠΑ αναζητούνται νέοι προσανατολισμοί με πρόσημο την ισορροπία δυνάμεων.
Εάν το νέο προεδρικό Επιτελείο των ΗΠΑ κινηθεί με προσανατολισμούς που αναζητούν ισορροπία στο σύστημα και πρωτίστως ελαχιστοποίηση των πιθανοτήτων ενός πυρηνικού πολέμου –πάντοτε υπάρχει αυτός ο κίνδυνος εάν οι ανταγωνισμοί στις περιφέρειες για ποικίλους λόγους τεθούν εκτός ελέγχου– αυτά που θα πρέπει να αναμένονται είναι τα εξής:
Εντός ενός προσανατολισμού όπου η ισχυρότερη δύναμη αναζητεί ισορροπία δυνάμεων θα διαχειρίζεται τις ανακατανομές ισχύος με τρόπο που θα δημιουργεί προϋποθέσεις για λήψη αποφάσεων εντός οριοθετημένων και ιεραρχημένων εθνικών συμφερόντων.- Γίνεται σαφές πωςαυτό δεν σημαίνει κάποιου είδους ανθόσπαρτο διεθνή βίο αλλά μόνο ότι μια στρατηγική αναζήτησης ισορροπίας μειώνει τους κινδύνους πολύ μεγάλης σύρραξης.
- Δεν μειώνει όμως, κατ’ ανάγκη, τις διενέξεις στις περιφέρειες όπου ο ανταγωνισμός για πλουτοπαραγωγικούς πόρους, επιρροή και γεωπολιτικό έλεγχο είναι κάτι εγγενές με την σύγκρουση των μεγάλων δυνάμεων (και πάλι την πτυχή αυτή την ανέλυσε αριστουργηματικά στο εμβληματικό του έργοο John Mearsheimer).
- Ενώ ο John Mearsheimer θεμελιώνει το γεγονός ότι ποτέ δεν φεύγει από το μυαλό των επιτελείων των μεγάλων δυνάμεων ο σκοπός να αποκτήσουν μέγιστη ισχύ που θα τις καταστήσουν πλανητικούς ηγεμόνες (έτσι μόνο, εκτιμούν πάγια, θα είναι ανεπίστροφα ασφαλείς), δύο παράγοντες ενδέχεται να προκαλέσουν μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση:
- Αφενός ο φόβος ενός πυρηνικού πολέμου που θα τερματίσει την ζωή σε αυτό τον πλανήτη.
- Αφετέρου εάν κυριαρχήσει στις ΗΠΑ, στην ισχυρότερη δηλαδή δύναμη, η στρατηγική άποψη ότι το Αμερικανικό εθνικό συμφέρον εκπληρώνεται καλύτερα με αυτοσυγκράτηση που επιδιώκει ισορροπία και όχι απόκτηση άκρατης ισχύος.
- Ακόμη: Η ανάδυση πολλών μεγάλων δυνάμεων, αν και «λιγότερο» ισχυρών από τις ΗΠΑ, ενδέχεται να υποχρεώσει τις ΗΠΑ να επιδείξουν μια πιο ορθολογιστική στρατηγική διαρκούς αναζήτησης ισορροπίας δυνάμεων.
Εάν έτσι κινηθούν τα πράγματα –προσανατολισμοί ισορροπίας και αναζήτηση των προϋποθέσεων για κάτι τέτοιο– πολλές αποφάσεις θα είναι κυριολεκτικά επανάσταση σε σχέση με το τι ίσχυε πριν λίγους μήνες ή ακόμη και τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Για μια σειρά λόγους:
Πρώτον, επειδή οι αποφάσεις αυτές όχι μόνο θα πρέπει να οδηγούν προς ισορροπία αλλά επιπλέον αδιάλειπτα θα οριοθετούν και συνεχώς να επαναπροσδιορίζουν ζώνες επιρροής και κατανομής συμφερόντων.
Δεύτερον, αυτό σημαίνει ότι θα στηθούν πολλές Κλίνες Προκρούστη στις περιφέρειες. Διευκρινίζεται ότι πάντα υπάρχουν τέτοιες «Κλίνες». Η ειδοποιός διαφορά τους επόμενους μήνες και χρόνια είναι ότι ο επαναπροσδιορισμός των ισορροπιών και των συμφερόντων συγκριτικά με προγενέστερες φάσεις θα λάβει πολύ περισσότερο υπόψη πια κράτη είναι αναλώσιμα και ποια ορθολογιστικά και αποτελεσματικά ούτως ώστε η κάθε μεγάλη δύναμη να τα έχει ως στρατηγικούς συνομιλητές.
Αυτές οι αποφάσεις ενώ πάντα είναι στο προσκήνιο και πάντα στερούνται κάθε συναισθηματισμού ή πολιτικής ηθικής παρά μόνο είναι συμβατές με τα εθνικά συμφέροντα όπως ορίζονται ενδοκρατικά στην παρούσα φάση, όπως προβάλλονται τα πράγματα, εάν ο νέος πρόεδρος αναθεωρήσει την στρατηγική του θα λάβουν χώρα ανακατατάξεις που ενδέχεται να ήταν αδιανόητες πριν λίγους μήνες.
Ενώ οι μεγάλες ιστορικές ισορροπίες (ναυτικές versus ηπειρωτικές δυνάμεις) δεν αλλάζουν εύκολα, η αλλαγή πορείας από το ηγεμονικό πλιάτσικο τύπου Ομπάμα και Κλίντον (βλ. χαρακτηριστικό σύντομο βίντεο της κας Κλίντον) προς ένα προσανατολισμό ισορροπίας, θα πρέπει να χαράξει όρια τα οποία ενώ δεν θα είναι μετά βεβαιότητας απαραβίαστα θα αποσκοπούν στο να αποτρέψουν μεγάλες ανατροπές. Προς το παρόν, προτιμώ να μην μιλήσω πιο συγκεκριμένα, αλλά παραπέμπω στο άρθρο και στο βιβλίο του Mearsheimer ως ενδεικτικές τάσεις και αποφάσεις.
https://youtu.be/Fgcd1ghag5Y
Δεν παραβιάζω την περιγραφική αναλυτική προσέγγιση ή την αξιολογική ελευθερία εάν πω δύο αντικειμενικά λόγια σχετικά για την Ελλάδα και την άμεση περιφέρειά της: Εάν η ειρήνη και σταθερότητα είναι ο σκοπός, ο κατευνασμός και η ανισορροπία οδηγεί σε πόλεμο ή απώλεια ζωτικών συμφερόντων του αδυνάμου που κατευνάζει.
Η ισορροπία δυνάμεων ως προϋπόθεση σταθερότητας φαίνεται να μην είναι κύρια προτεραιότητα της Τουρκίας κάτι που όχι μόνο είναι αναγκαίο να ληφθεί υπόψη από την Ελλάδα αλλά επιπλέον θα πρέπει να ευαισθητοποιήσουμε τα άλλα ενδιαφερόμενα κράτη και ιδιαίτερα τις μεγάλες δυνάμεις.
Τυχόν διολίσθηση με κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και αναβάθμιση του Τουρκικού ρόλου
- α)θα ληφθεί υπόψη από τους στρατηγικούς σχεδιαστές των ΗΠΑ και των άλλων δυνάμεων,
- β)θα θέσει την Ελλάδα και την Κύπρο σε μειονεκτική θέση ενόψει αλλαγών πολιτικών και λήψεων νέων αποφάσεων και
- γ)θα καταστήσει αμφότερες τις κοινωνίες αναλώσιμες στην κλίνη των στρατηγικών παιγνίων.
Η γεωπολιτική θέση της Ελλάδας και οι ιστορικές της σχέσεις με κράτη της περιφέρειάς μας και ευρύτερα θέτει ένα καίριο ζήτημα που απαιτεί μεγάλη προσοχή. Αφορά την Ρωσία. Πιο συγκεκριμένα:
Ενώ όλες οι ενδείξεις μαρτυρούν τάσεις επαναπροσδιορισμού των σχέσεων ΗΠΑ – Ρωσίας και επανεξέτασης των ισορροπιών στο τρίγωνο ΗΠΑ-Ρωσία-Κίνα ή ακόμη και με τρόπο που συμπεριλαμβάνει άλλες δυνάμεις, θα αποτελέσει μεγάλο λάθος εάν νομίσουμε πως μπορεί να αλλάξει η στάση των ΗΠΑ όσον αφορά την θεώρηση της Ρωσίας ως ηπειρωτικής δύναμης ή ότι θα αλλάξει κατιτί στην στάση των ΗΠΑ να εμποδίσει κάθε περιφερειακή δύναμη να γίνει περιφερειακός ηγεμόνας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν έχει περιθώρια ελιγμών. Όμως, ελιγμοί για να εξυπηρετήσει τα εθνικά του συμφέροντα ένα λιγότερο ισχυρό κράτους τους κάνει με πολύ μεγάλη προσοχή, σωστή ανάλυση, σωστό σχεδιασμό και ορθολογιστικές στρατηγικές αποφάσεις. Δηλαδή:- Με δεδομένη την ανάγκη για σταθερότητας στους στρατηγικούς προσανατολισμούς η Ελλάδα θα μπορούσε να κάνει κάποιους προσεκτικούς ελιγμούς εάν φροντίζει να συναλλάσσεται ισότιμα και πελατειακά με τις ΗΠΑ(θεωρία πελατειακών σχέσεων).
- Θα μπορούσε, πάντοτε λαμβάνοντας υπόψη τα γεωπολιτικά δεδομένα και τις στρατηγικές των μεγάλων δυνάμεων,να ελιχθεί με τρόπο που θα εκπληρώνει μια σειρά συμφερόντων της και ταυτόχρονα να μην θίγει ζωτικά συμφέροντα μεγάλων δυνάμεων με αποτέλεσμα αντίποινα ή διορθωτικές εις βάρος της αποφάσεις.
- Το τελευταίο ζήτημα αφορά, για ένα ακόμη λόγο, και τιςισορροπίες της Ελλάδας στην ζώνη που αρχίζει από τα Βαλκάνια και τελειώνει στην Μέση Ανατολή. Ενώ η γνώση των γεωπολιτικών δεδομένων και των στρατηγικών θα είναι η βάση στρατηγικών αποφάσεων, ενδέχεται να υπάρχουν περιθώρια ελιγμών για επαφές με Ρωσία που δεν θίγουν τις ΗΠΑ (συνήθως αυτά γίνονται με αποφάσεις εντός των «μαύρων κουτιών» της διπλωματίας μεταξύ των ενδιαφερομένων κρατών, εδώ των ΗΠΑ και της Ελλάδας) και που συνεισφέρουν στην ισορροπία δυνάμεων και στην σταθερότητα στην περιοχή. Αυτό συμπεριλαμβάνει ζητήματα όπως η ενέργεια αλλά όχι μόνο.
- Τίποτα όμως δεν μπορεί να γίνει ενάντια στην στρατηγική των ΗΠΑ αναφορικά με τα όρια που θέτει για την Ρωσία με τα οποία όπως η πείρα δείχνει η Μόσχα συμφωνεί ή …»συμφωνεί».
- Προσθέτω ότι αυτά δεν μπορούν να αναλύονται με συναισθηματικούς ή ιδεολογικούς όρους καθότι οι βαθύτερες διαμορφωτικές δυνάμεις είναι οι ηγεμονικές δυνάμεις το δε πρώτιστο μέλημα του λιγότερο ισχυρού κράτους είναι
- α) να διασφαλίζει την επιβίωσή του και την ασφάλειά του,
- β) όσο μπορεί να μην εισέρχεται στις Συμπληγάδες των ηγεμονικών συγκρούσεων και
- γ) ποτέ να μην κάνει λάθος όσον αφορά τις στρατηγικές των μεγάλων δυνάμεων, των αλλαγών τους και των συναλλαγών τους «κάτω από το τραπέζι».
- Η άγνωστη μεταβλητή εδώ είναι η Τουρκία και οι σχέσεις της με ΗΠΑ και Ρωσία πλην πολλά ως προς τούτο θα εξαρτηθούν από την δική μας θέση, στάση και στρατηγική υπόσταση.
- Ολοφάνερα, η αυτοκτονική τροχιά των τελευταίων μηνών όσον αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία είναι πολύ απαισιόδοξη ένδειξη όσον αφορά το κατά πόσο Ελλάδα και Κύπρος κατανοούν τι γίνεται στην διεθνή πολιτική.
Τίτλοι και σύνδεσμοι συναφών παρεμβάσεων
- John Mearsheimer, DONALD TRUMP SHOULD EMBRACE A REALIST FOREIGN POLICY. Ο κορυφαίος Αμερικανός διεθνολόγος προς Τράμπ: αυτοσυγκράτηση, αποφυγή υπερεξάπλωσης, ισορροπία δυνάμεων.http://wp.me/p3OlPy-1qq
- Π. Ήφαιστος, ΗΠΑ: ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ. ΤΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΊ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ; Η νίκη του πολίτη; Ποιες προϋποθέσεις των Αμερικανικών στρατηγικών επιλογών που έχουν ως άξονα την έννοια της ισορροπίας εντός του αναδυόμενου πολυπολικού διεθνούς συστήματος http://wp.me/p3OlPy-1m9
- ΟΙ ΠΡΟΕΔΡΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΙΣ ΗΠΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΑΦΕΤΗΡΙΑ. ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ, ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ή ΤΟ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ;http://wp.me/p3OqMa-1hn
- Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΡΑΜΠ, Η ΕΥΡΩΠΗ, ΕΥΡΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΚΑΙ Η ΔΙΝΗ ΤΩΝ ΠΛΑΝΗΤΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ. Με αφορμή δηλώσεις του Τράμπ και σχόλια.http://wp.me/p3OqMa-1k1
- ΗΠΑ: ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΑΙΝΟΥΣΕΣ ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ: «U.S. PUNISHES RUSSIA FOR ELECTION HACKING, EJECTING OPERATIVES» και η «διένεξη» Ομπάμα-Τραμπhttp://wp.me/p3OlPy-1pL
- Jeffrey Goldberg για τον,Henry Kissinger, την εκλογή Trump και τους προσανατολισμούς της στρατηγικής των ΗΠΑ. The legendary and controversial statesman criticizes the Obama Doctrine, talks about the main challenges for the next president, and explains how to avoid war with China. Εισαγωγικό σημείωμα Παναγιώτης Ήφαιστος.http://wp.me/p3OlPy-1ng
Π. Ήφαιστος – P. Ifestos
www.ifestos.edu.gr / www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr
www.ifestos.edu.gr / www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr
Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/
Διεθνής πολιτική 21ος αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/
Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/
Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/
Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/
Κονδυλης Παναγιώτης– https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/
Θολό βασίλειο της ΕΕ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/
Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/
Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/
Διεθνής πολιτική 21ος αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/
Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/
Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/
Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/
Κονδυλης Παναγιώτης– https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/
Θολό βασίλειο της ΕΕ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/
Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/
Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/
Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/
Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/
Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos
Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB
«Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos
Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου