Σε σχέση με άλλους επαγγελματίες, οι ιατροί βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση και αυτό οφείλεται στην σοβαρότητα των αποφάσεων που καλούνται να λάβουν, συνήθως υπό πίεση χρόνου, και των συνεπειών που αυτές έχουν. Οι ιδιαιτερότητες του ιατρικού λειτουργήματος απαιτούν από τους λειτουργούς του, υψηλό αίσθημα ευθύνης και διαρκώς τεταμένη προσοχή. Ο λόγος αυτός σε συνδυασμό με την σημαντικότητα του αγαθού που τους εμπιστεύονται οι ασθενείς τους, κάνει τους ιατρούς να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους με ζήλο, ευσυνειδησία και αφοσίωση, αφιερώνοντας μεγάλο κομμάτι της προσωπικής τους ζωής και εις βάρος αυτής, στην επιστήμη τους.
Από την άλλη μεριά, οι ασθενείς, οι οποίοι εμπιστεύονται την υγεία τους στα χέρια του ιατρού, και, πολλές φορές, λόγω της αδυναμίας κατανόησης της πολυπλοκότητας της ιατρικής επιστήμης, του ενδεχόμενου πανικού του οποίου βρίσκονται και του φόβου που προκαλεί το άγνωστο της διαχείρισης του αγαθού της υγείας, είναι περισσότερο ευαίσθητοι στις αντιδράσεις τους σε περίπτωση που τα αποτελέσματα δεν είναι τα κατ’ αυτούς επιθυμητά. Εύκολα, λοιπόν, γίνεται κατανοητό ότι η σχέση ιατρού και ασθενή βρίσκεται σε μια διαρκώς λεπτή ισορροπία, όπου στην μία πλευρά έχουμε πολλές φορές μόνο του τον ιατρό και ίσως, σε κάποιες άλλες περιπτώσεις, την κλινική στην οποία προσφέρει τις υπηρεσίες του, και στην άλλη τον ασθενή και το ευρύτερο περιβάλλον του. Πώς όμως αυτή η σχέση ρυθμίζεται;
Δύο διαφορετικές πηγές απαντούν στο προηγούμενο ερώτημα: οι κανόνες δεοντολογίας και η εξειδικευμένη γνώση. Οι κανόνες δεοντολογίας αποτελούν σε μεγάλο βαθμό κανόνες αυτορρύθμισης, οι οποίοι οριοθετούν το εύρος της θεμιτής δράσης, εξειδικεύουν την έννοια των συναλλακτικών ηθών και της καλής πίστης, καθορίζουν τα βασικά κριτήρια για την
ιατρική ευθύνη
, το παράνομο και την υπαιτιότητα. Η παράβαση των κανόνων του κώδικα ασκήσεως ιατρικού επαγγέλματος, ο οποίος αποτελεί εξειδίκευση διατάξεων του αστικού κώδικα (περί παροχής, ευθύνης, αδικοπραξίας, κατάχρησης δικαιώματος, δικαιώματος στην προσωπικότητα) πέρα από πειθαρχικές συνέπειες, επισύρουν και την ενδοσυμβατική ευθύνη του ιατρού, καθώς και την αδικοπρακτική ευθύνη σε περίπτωση προσβολής απόλυτων δικαιωμάτων ή σε περίπτωση παραβίασης της γενικότερης υποχρέωσης πρόνοιας που να απορρέει από την αρχή της καλής πίστης. Από την άλλη μεριά, η ύπαρξη τους σηματοδοτεί και τον δρόμο πάνω στον οποίο μπορεί να βαδίσει με ασφάλεια ο επιστήμονας
ιατρός
και να προσφέρει απερίσπαστος τις πολύτιμες υπηρεσίες του. Ενδεικτικά, ιδιαίτερο βάρος έχουν οι κανόνες που αφορούν την υποχρέωση ενημέρωσης του ασθενή (συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα, αρθ. 5) ώστε να μπορέσει να ασκήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το δικαίωμα της επιλογής (π.χ. θεραπείας, αποθεραπείας, νοσηλείας) και οι κανόνες που αφορούν το ιατρικό απόρρητο, απαραίτητο συστατικό στοιχείο όχι μόνο για το χτίσιμο της εμπιστοσύνης μεταξύ ιατρού και ασθενή, αλλά και για την μυστικότητα και την προστασία της προσωπικής ζωής του ασθενούς αλλά και την μυστικότητα και ανεξαρτησία των αποφάσεων του ιατρού.
Η εξειδικευμένη γνώση, την οποία αν δεν έχεις δεν μπορείς, δεν σου επιτρέπεται, να ασκήσεις την ιατρική επιστήμη και η διαχείριση της είναι αυτή που θα καθορίσει την θεμιτή ή αθέμιτη συμπεριφορά και επομένως, τον καταλογισμό της ευθύνης και το χαρακτηρισμό μιας ενέργειας ως ιατρικού λάθους. Ιατρικό λάθος συνιστά η συμπεριφορά που αντίκειται σε διατάξεις (π.χ. επίδειξη επιμέλειας που απαιτείται, θεμελιώδεις αρχές της ιατρικής επιστήμης και τα διδάγματα της πείρας) και σε γενικά άγραφους κανόνες επιμέλειας που διέπουν τις ενέργειες των ιατρών σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.
Η
ιατρική ευθύνη
είναι ένα μεγάλο ζήτημα και όσο η επιστήμη εξελίσσεται, θα τολμήσουμε να πούμε ότι εξελίσσεται και αυτό μαζί της, όμως αν ο επιστήμονας – άνθρωπος ιατρός, τηρήσει την υποχρέωση διάγνωσης, θεραπείας και ενδεχομένως επεμβάσεως, εφόσον κριθεί απαραίτητο ως βέλτιστη λύση, ενημερώσει σωστά τον ασθενή και εξασφαλίσει την συναίνεση του, τηρήσει όλα τα στοιχεία που αφορούν την εκάστοτε περίπτωση και σεβαστεί το απόρρητο, τότε είναι ελάχιστες ως μηδαμινές οι περιπτώσεις κατά τις οποίες θα του αποδοθούν ευθύνες.
Και προκειμένου να του αποδοθούν ευθύνες, θα πρέπει ο ζημιωθείς ασθενής να επικαλεστεί και να αποδείξει το είδος και την έκταση της ζημιάς καθώς και την σύνδεση της με την παρεχόμενη από τον ιατρό υπηρεσία και ο ιατρός να ανταποδείξει ότι η παρασχεθείσα υπηρεσία είναι σε συμφωνία με τους κανόνες της ιατρικής επιστήμης. Πάνω από όλα όμως, τόσο ο ιατρός όσο και ο ασθενής δεν θα πρέπει να ξεχνούν ότι έχουν ένα κοινό στοιχείο: και οι δύο είναι άνθρωποι με ανάγκες, συναισθήματα και ζωή μέχρι την στιγμή που κάποιο θέμα υγείας θα τους ενώσει. Και όπως ο γιατρός φέρει το βάρος της δικής του ευθύνης, έτσι και ο ασθενής, δεν είναι άμοιρος ευθυνών: θα πρέπει να αναλάβει και το δικό του μερίδιο ευθύνης που άπτεται της σωστής και ολοκληρωμένης ενημέρωσης την οποία θα πρέπει να επιζητά από τον ιατρό του, χωρίς να του διαφεύγει ότι ο ιατρός είναι και αυτός άνθρωπος και ως τέτοιος ατελής. Εδώ ακριβώς βρίσκεται η σημαντική ευθύνη του ασθενούς, διότι η τελική επιλογή για την υγεία του είναι στο χέρι του, κι όταν έχεις να κάνεις με ένα τόσο σημαντικό αγαθό, φροντίζεις να δείχνεις και την δέουσα επιμέλεια και να μην ακολουθείς τον εύκολο δρόμο της απόδοσης ευθυνών.
i-ygeia.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου